Wat mag ik doen als ik iemand betrap op stelen?

1. Mag ik de persoon zelf aanhouden?

Je mag de dader aanhouden als je hem/haar op heterdaad op (winkel)diefstal betrapt. Dit is een strafbaar feit, waarbij je als burger en ondernemer mag ingrijpen.
Een aanhouding mag, wanneer je absoluut zeker bent van de diefstal. Heb je een sterk vermoeden? Dan is dat onvoldoende voor een aanhouding. In zo’n geval mag je wel aangifte doen bij de politie.

2. Wat is de beste manier om een aanhouding te verrichten?

Wanneer je besluit om de dader aan te houden, dan kun je de onderstaande stappen volgen:

• Blijf altijd kalm en beheerst wanneer je de diefstal signaleert.
• Probeer met z’n tweeën op te treden, dat is voor jou en aanwezigen veiliger.
• Spreek de dader beleefd aan om escalatie te voorkomen.
• Heb je je vergist, geef dat dan ook vriendelijk toe en bied jouw excuses voor het misverstand. Als ondernemer zul jij vervolgens overgaan tot een gebaar waarbij je de verstoorde klantrelatie kunt herstellen.
• Klopt jouw waarneming? Zeg dan letterlijk bij de aanhouding: “Ik houd u aan op verdenking van diefstal.”
• Leid de verdachte zo rustig mogelijk weg – uit het zicht van klanten – en bel direct de politie.
• Laat de verdachte nooit alleen, ook niet naar de wc.
• Heeft de verdachte de gestolen goederen niet afgegeven? Dan kun je dat aan de politie overlaten.
• Draag de verdachte over aan de politie en doe aangifte met het landelijk aangifteformulier.
• Blijf vriendelijk en voorkom geweld.

3. Wat moet ik doen als de dader weigert mee te werken?

Formeel mag je als burger of ondernemer geen geweld, maar gepaste dwang gebruiken bij een aanhouding. Alleen de politie mag in dit soort situatie geweld toepassen, indien nodig.
Laat je dus niet verleiden om agressie met buitenproportioneel geweld te gebruiken. Je mag wel zoveel mogelijk proberen om de dader met dwang ervan weerhouden om weg te gaan.

4. Wat is exact gepaste dwang in zo’n situatie en mag ik de persoon opsluiten?

Gepaste dwang is inderdaad een lastig begrip. Je mag iemand bijvoorbeeld wel op de grond vasthouden, maar niet tegen de muur duwen. Bij dat laatste is kans op letsel. De kans op letsel is de leidraad die je moet aanhouden. Iemand tegenhouden met zo min mogelijk kans op letsel is het devies.
Je mag de persoon tijdelijk opsluiten, liefst uit zicht van de klanten. Bij aankomst van de politie moet je de dader direct overdragen. Je mag de dader niet langer dan noodzakelijk opsluiten, anders maak jij je schuldig aan vrijheidsberoving.

5. Wat moet ik doen als de dader echt agressief wordt?

Als de dader wel geweld gebruikt, dan heb je recht op zelfverdediging. Desnoods met gebruik van geweld, als afwerings- of ontwijkingsmanoeuvres niet helpen. Let hierbij op dat je niet meer geweld gebruikt dan strikt noodzakelijk is voor jouw verdediging. Je moet stoppen met geweld zodra de aanvaller ermee stopt of hulpeloos is.
Vormt het gedrag van de dader een gevaar voor de veiligheid van jouzelf en aanwezigen? Dan is het voor ieders veiligheid beter om hem/haar te laten gaan. Doe dan wel altijd aangifte!

6. Mag ik de dader buiten achtervolgen om alsnog een aanhouding te doen?

Wanneer hij/zij rustig de zaak uitloopt, kun je er snel achteraangaan om alsnog de dief aan te houden. Hopelijk kun je de dader aanhouden zonder een wilde achtervolging.
Wanneer iemand echt jouw zaak uitvlucht, dan wordt de situatie veel lastiger. De risico’s worden dan groter voor jouzelf en nietsvermoedende omstanders. Er zijn situaties waarbij omstanders kunnen meehelpen om een aanhouding te verrichten maar de politie raadt zo’n scenario af. De kans bestaat dat het uit de hand loopt en dat moet altijd voorkomen worden.